Skip to main content

INDIKACIJE ZA ENDARTEREKTOMIJU KOD SIMPTOMATSKE KAROTIDNE STENOZE

To soon is unnecessary, to late is useless.

H.J.M. Barnet

Simptomski bolesnici imaju epizode tranzitornih ishemičkih ataka, prolaznog gubitka vida (amaurosis fugax) ili ishemičkog moždanog udara.

Karotidna hirurgija je u ranoj fazi bila opterećena predrasudama i strahom zbog neophodnosti klemovanja arterija koje ishranjuju mozak. Zato su pokrenute velike studije. Rezultati tri velike multicentrične prospektivne randomizirane studije učinili su karotidnu hirurgiju, verovatno naučno najbolje ispitanom oblašću hirurgije uopšte. Mnoge indikacione dileme rešene su kada su, gotovo istovremeno, završene studije:

  • North American Symptomatic Carotid Endarterectomy Trial (NASCET),
  • European Carotid Surgery Trial (ESCT) i
  • Veterans Administration (VA) Symptomatic Trial

Kumulacioni rizik od moždanog udara i pojave simptoma ishemije,
posle 8 godina smanjen je za trećinu u operisanih

Komitet za nadgledanje rezultata NASCET prekinuo je ovu studiju jer su prvi statistički rezultati ubedljivo pokazali dramatično bolje rezultata u simptomatskih pacijenata (TIA) sa stenozom karotidne arterije većom od 70%, koji su bili operisani, u odnosu na medikametozno lečene pacijente. U studiji NASCET, u simptomatskih bolesnika sa stenozom karotidne arterije preko 70% , kumulacioni rizik od moždanog udara u distribuciji analizirane arterije posle dve godine iznosio je 26% u neoperisanih bolesnika, prema 9% u operisanih.

  • U indikacionim razmišljanjima važna je još i:
  • Učestalost ishemičkih epizoda,
  • Stepen karotidne stenoze i
  • Morfološke odlike plaka.

Simptomatski stadijum karotidne bolesti manifestuje se prolaznim ili trajnim neurološkim deficitom u prednjem (karotidom) ili zadnjem (vertebralnom) slivu. Simptomi i znaci ishemije u karotidnom slivu su: nesvestica, omaglica,

malaksalost, hemipareza, hemiplegija, amaurosis fugax, aphasio, disphasio itd.

Simptomi i znaci posteriorne (vertebralne) insuficijencije su vrtoglavica, omaglice, nesvestice, dilopije, ataksija, bilateralni motorni ili senzorni deficit, nesigurnost pri hodu, homonimni defekti viđenja, dizartrija i drop ataci (iznenadni pad bez gubitka svesti).

Prema težini ishemičkog neurološkog deficita možemo razlikovati:

Tranzitorni ishemički atak (TIA): neurološki deficit traje nekoliko minuta do 24 časa, povlači se bez posledica, ali ima tendenciju ponavljanja.

  • Crescendo TIA oki neurološki deficit (RIND) je fokalni neurološki
  • dgovara učestalim hemisferičnim ili monokularnim TIA,
  • koji traju od nekoliko minuta do nekoliko sati, ne osatavljajući rezidualni neurološki deficit u međufazama. Ishemički ataci povećavaju svoju učestalost i težinu.
  • Reverzibilni ishemič
  • deficit koji traje duže od 24h . Tegobe se povlače tokom 7 dana bez zaostajanja permanentnog neurološkog deficita.
  • Progresivni ishemički neurološki deficit (PIND): Neurološki deficit koji se
  • razvija tokom 24-48 časova i ima progresivan karakter.

Akutni ishemički neurološki deficit, ili Frischer Schlaganffall, frank stroke. Hronični ishemički neurološki deficit (HIND) ili Postapoplektischer Endzustand, Completed stroke, podraumeva pacijente koji su preživeli moždani udar sa definitivnim neurološkim lezijama.

Kod bolesnika sa TIA stopa rizika od moždanog udara je 13-15% u toku prve godine, dok je kumulacioni rizik posle pet godina 30-35%. Kod bolesnika koji su doživeli moždani udar, rizik za novi ponovni je još veći.