Skip to main content

KOMPLIKACIJE U KAROTIDNOJ HIRURGIJI

Na sudnji dan vagaće se samo suze.

Emil Sioran

Karotidna hirurgija zahteva veliku defanzivnost u indikacionim razmišljanjima a ofanzivnost u dijagnostikovanju i lečenju komplikacija, koje su retke ali opasne. Dugoročni rezultati u ovoj oblasti su bolji nego prilikom operacija na drugim, distalnijim arterijama. Komplikacije rekonstrukcija arterija mogu biti:

Vaskularne komplikacije sa ishemijom ili krvarenjem u regionu rekonstruisanog krvnog suda.

Komplikacije opšteg tipa (infarkt miokarda, respiratorna insuficijencija, operativni šok itd.). Komplikacije opšteg tipa se češće javljaju nakon ektenzivnijih vaskularnih rekonstrukcija.

Zavise od starosti, opšteg stanja i uzgrednih oboljenja. Preveniraju se poštovanjem kriterijuma opšteg operabiliteta prilikom postavljanja indikacija i operativnom tehnike koja najmanje traumatizira bolesnika.

Vaskularne komplikacije se razvijaju dramatično:

  • ishemijom mozga.
  • krvarenjem u predelu rekonstrukcije,
  • infekcijom rane ili grafta.

Prema vremenu nastanka vaskularne kompikacije mogu biti:

  • perioperativne (intraoperativne i neposredne postoperativne),
  • rane postoperativne (tokom hospitalizacije ili do 30 dana) i
  • kasne komplikacije.

Najbolja prevencija komplikacija u vaskularnoj hirurgiji je dobro izvedena primarna operacija, a to podrazumeva: dobre indikacije (poštovanje kriterijuma lokalnog i opšteg operabiliteta) i kvalitetna rekonstrukcija (tehnička preciznost i brzina tokom operacije).

Perioperativna ishemija mozga (Perioperative stroke, TIA) je pojava neurološkog deficita neposredno nakon rekonstrukcije karotidne arterije. Perioperativni moždani udar je najteža komplikacija rekonstruktivnih zahvata na karotidnim arterijama i supraaortalnim granama uopšte. Radi se o komplikaciji sa velikim mortalitetom i teškim morbiditetom (invalidnošću). Dešava se upravo kod pacijenta koji se operiše da bi moždani udar bio preveniran. Javlja se u oko 1% pacijenata kod kojih je urađena karotidna ekdarterektomija.

Opisano je više od 20 različitih scenarija koji mogu izazvati perioperativnu ishemiju mozga:

  • Ishemija mozga tokom klemovanja karotidnih arterija,
  • Intra/postoperativna tromboza rekonstruisane (karotidne) arterije
  • Intra/postoperativna embolizacija,
  • Intracerebralna hemoragija,
  • Ostali mehanizmi vezani za rekonstruktivni zahvat (hiperperfuzija, edem mozga itd.) i
  • Incidenti koji nisu vezani za rekonstruisani arterijski segment.

U neposrednom postoperativnom toku nakon rekonstrukcije arterija koje dovode krv do moga podrazumeva se intenzivno praćenje pacijenta. Poželjno je da se pacijent probudi na operacionom stolu, ili što pre da bi bio neurološki evaluiran. Monitoring traje 24h i podrazumeva: inicijalni i kontrolni neurološki pregled, opservaciju od strane vaskularnog hirurga, kontinuirani monitoring krvnig pritiska i EKG.

Intimalni flap.zaostao na proksimalnom kraju karotidne endarterektomije. B mod.

Pojava neurološkog deficita nakon rekonstrukcije arterije koja dovodi krv do mozga traži brzo i sistematično donošenje odluka. Da li treba odmah uraditi reoperaciju? Da bi ova odluka bila ispravna treba razlikovati

Perioperativni moždani udar kao akutni neurološki deficit sa (fokalnim ili globalnim) simptomima koji traju duže od 24 časa, a može se klasifikovati kao veliki (major, disabling stroke, Rankin veći od 3) i mali (minor, nondisabling stroke, Rankin manji od 3).

Perioperativni tranzitorni ishemički atak je akutni, reverzibilni, poremećaj neuroloških funkcija sa simptomima koji traju manje od 24 časa, a izazvani su cerebralnom ishemijom.

Perioperativni moždani udar se prema vremenu javljanja deli na:

  • Intraoperativni moždani udar je očigledan odmah nakon završetka operacija (prilikom buđenja iz anestezije). Uzrok je u intraoperartivnom incidentu.

  • Rani postoperativni moždani udar je pojava neurološkog deficita u pacijenta koji se nakon operacije probudio neurološki intaktan (do trećeg dana nakon operacaije). Uzrok može biti tehnička greška koja se manifestovala u ranom postoperativnom toku ili postoperativni događaj.