Dijagnostika mora biti brza. Bolje je odreći se sofisticiranih procedura i upustiti se u rizik nego izgubiti bolesnika. Indikaciono razmišljanje mora biti vrlo pragmatično: Da li se pacijent mora operisati? Ako mora, kojim pristupom?

Svaka duboka otvorena i svaka teška zatvorena povreda vrata, gornjeg torakalnog otvora i grudnog koša zahteva da se isključi lezija arterije. Ako postoji lezija arterije, znači da će operacija biti neophodna. U tom slučaju ne treba gubiti vreme na ispitivanje lezije. Treba nam samo onoliko detalja koliko je potrebno da se odabere hirurški pristup. Za to vreme anesteziolog reanimira pacijenta i uključuje monitoring vitalnih funkcija.

Dijagnoza povrede arterije postavlja se na osnovu: anamnestičkih potadaka o dejstvu trauma i kliničke orijentacije. Krvavljenje i stabilni hematom (“soft signs”) nagoveštavaju povredu arterija. Rastući hematom, teško krvavljenje, šok rezistentan na terapiju, odsustvo radijalnog pulsa i šumovi na vratu (“hard signs”) govore za povredu arterija koja zahteva hirurško zbrinjavanje.

• Eksploracija rane daje informacije o vrsti rane i pravcu penetriranja kod otvorenih povreda i o mogućim pravcima delovanja tupe sile u slučaju zatvorene povrede. Inače, svaki hematom na vratu je upozorenje da je moguća lezija arterije.

• Neurološka orijentacija o znacima ishemije mozga (stanje svesti, aktuelni i prolazni neurološki deficit). Neurološki ispadi postoje samo u trećini slučajeva u ranoj fazi i nisu pouzdan znak ako je povreda karotidne arterije udružena sa povredom glave i vratnog dela kičme. Šok zbog gubitka krvi, sa smanjenom perfuzijom mozga može dovesti do poremećaja svesti. CT i MRI mozga se obično mogu izbeći u najurgentnijoj fazi, a treba ih uraditi ako ima indikacija. Na tupe povrede karotidnih arterija treba da se pomišlja u slučajevima hiperekstenzivnih povreda vrata, posebno ako su praćene prelomom pršljenova. Posebna obazrivost potrebna je u slučajevima aksijalnih preloma pršljenova vratnog dela kičmenog stuba pošto ovu povredu može da prati oštećenje jedne ili više vratnih arterija čije manifestacije asociraju na zatvorene povrede glave.

• Lokalni i opšti znaci unutrašnjeg krvarenja. Rentgengrafija grudnog koša može da ukaže na hematotoraks, proširenje medijastinalne senke i srčane siluete (hematoperikard) ili znak pridruženih koštanih fraktura.

• Znaci ishemije gornjeg ekstremiteta se utvrđuju na osnovu boje i temperature kože, venskog punjenja i prisustva perifernih arterijskih pulsacija. Moramo imati u vidu da se znaci periferne ishemije mogu javiti i usled: (a) spoljašnje kompresija na arteriju (hematom, koštani fragmenti, previše zategnuti zavoji), (b) arterijskog spazma i (c) centralizacije opšte cirkulacije zbog šoka Ako repozicija koštanog preloma i/ili dislokacije sa korekcijom hipovolemije i lečenjem šoka ne dovedu do povlačenja znakova periferne ishemije u roku od 2-3 sata potrebno je da se insistira na preciznijoj dijagnostici.

• Kompjuterizovana tomografija grudnog koša može da otkrije pulsirajući hematom u gornjem medijastinumu, hematotoraks ili hematoperikard sa znacima lezija okolnih organa i kosti. Tek uredan CT nalaz isključuje potrebu za dopunskom angiografijom.

• Duplex sonografija pruža podatke o integritetu arterijskog zida, postojanju periarterijskog hematoma i hemodinamske parametre o even- tualnoj arterijskoj insuficijenciji. Duplex-sonografija pruža morfološ- ke i hemodinamske informacije o stanju dostupnih segmenata karotidne, subklavijalne i vertebralne arterije. Savremenim ultrazvučnim skenerima moguće je postići dijagnostičke rezultate čija pouzdanost približava ovaj neinvazivni metod arteriografiji (senzitivnost oko 91%, specifičnost oko 99%).